مى‌توان گفت معمارى هر شهر آينه‌ى تمام‌نماى فرهنگ مردمان آن، در بستر شرايط اقليمىِ جغرافياى منطقه‌ى مسكون است. زاهدان بى‌گمان نشانه‌هايى گونه‌گون از روزگار كاتوره‌اى خويش به تماشا مى‌گذارد.
در زاهدان امروز كه بگذريم و بر آثار معمارى بر‌جاى‌مانده از سال‌هاى گذشته و حتى تازه‌ساز آن از سر حوصله نظرى بيفكنيم، خواهيم ديد تا چه پايه تنوّع و گونه‌گونى در معمارى خودنمايى مى‌كند. اما آن‌چه در مجال اين مقال مى‌گنجد، معرفى شمارى از مهم‌ترين آثار معمارى شهر زاهدان است كه در زمره‌ى نخستين بناهاى اين شهر محسوب گرديده و هر يک حكايتى از دوران شكل‌گيرى شهر را در خود نهفته دارد.
در اين ميان، شمارى بر اثر گزند گردش ايام به ورطه‌ى تخريب و نابودى در افتاده، برخى تغيير كاربرى داده، گروهى ديگر دستخوش تغييرات معمارى شده و البته خوش اقبال‌ترين‌ها مرمّت گرديده‌اند و همچنان استوارند. دسته‌ى آخرى هم هست كه در برزخ بى‌سامانى مانده و به حال خود رها شده‌اند. در اين تقسيم‌بندى هم آثار ثبت شده و هم ثبت نشده در فهرست آثار ملّى سازمان ميراث فرهنگى را مى‌توان يافت.
در جريان گزينش و معرفى آثار، چند ويژگى پيش چشم اين بندگان پر تقصير بود كه از آن جمله بايد به ملاک اصالت آثار به لحاظ تطابق با ويژگى‌هاى شناخته شده‌ى معمارى سنّتى ايران مانند رعايت تناسبات، طراحى فضاها، توجّه به اقليم و كاربرى بنا اشاره داشت. بدين‌ترتيب از معرفى آثارى كه به‌عنوان‌مثال داراى نماسازى‌هاى هجو و الگوبردارى شده از معمارى هند و پاكستان بودند خوددارى شده است.
براى راهنمايى خوانندگان محترم هر كدام از بناها كه در فهرست آثار ملّى سازمان ميراث فرهنگى به ثبت رسيده باشد، تصوير سند ثبتی آن ارائه شده است. فهرستى از منابع مورد استفاده و مفيد كه خواهد توانست داده‌هاى بيشترى را در اختيار علاقه‌مندان قرار دهد، در پايان كتاب آورده‌ايم.
...
دیدگاه خود را بنویسید