استان ایلام به دلیل ادبیاتش نیز شهرت دارد. شعر کردی جزء اساسی فرهنگ ادبی ایلام است. زبان کردی دارای فولکلور غنی است و شاعران و نویسندگان بسیاری را به دنیا آورده است. شعرهای شاعران منطقه هنوز هم در منطقه به طور گسترده خوانده می شود و همچنان الهام بخش بسیاری از شاعران و نویسندگان است. استان ایلام به هنر خود نیز معروف است. گالری ها و موزه های هنری زیادی در استان وجود دارد که آثار هنرمندان محلی را به نمایش می گذارد. هنر استان ایلام عمدتاً متاثر از هنر ایرانی و کردی است. هنر خوشنویسی از هنرهای شناخته شده در استان است. خوشنویسان استان ایلام به سبک و مهارت منحصر به فرد خود در نوشتن آیات قرآنی و آیات سنتی معروف هستند. ساختار اجتماعی استان ایلام عمدتاً مبتنی بر ساختارهای قبیله ای و طایفه ای است. مردم کردی که متعلق به این منطقه هستند به مهمان نوازی، دوستی و سنت های خود معروف هستند. ساختار خانواده سنتی کردی همچنان در استان ایلام رواج دارد که مبتنی بر احترام، اعتماد و مسئولیت متقابل است. استان ایلام قدمتی طولانی دارد که قدمت آن به تمدن عیلام می رسد که یکی از قدیمی ترین تمدن های ایران بوده است.
یکی از عوامل مهم ریشه های فرهنگی همدان، قرار گرفتن آن در مسیر جاده ابریشم بود. جاده ابریشم یک مسیر تجارت بین المللی حیاتی بود که آسیا را به اروپا متصل می کرد. این شهر به واسطه این تجارت که تأثیر بسزایی در فرهنگ و اقتصاد آن داشت، رونق گرفت. این استان تلفیقی از فرهنگ های ایرانی، آسیای مرکزی و مدیترانه ای شد. این آمیختگی فرهنگ ها منجر به ادغام سنت های مختلف شد که امروزه در اشکال مختلف هنری از جمله موسیقی و رقص های شکل گرفته در استان نمایان است. بافت اجتماعی همدان بازتابی از تاریخ و سنت متنوع آن است. مردم استان همدان با وجود داشتن اقوام مختلف، پیوند فرهنگی مشترکی دارند و آن را به یکی از متنوع ترین مناطق ایران از نظر فرهنگی تبدیل کرده است. این منطقه شاهد مهاجرت از ارمنستان، گرجستان و مناطق قفقاز بوده است. چشم انداز مذهبی استان متنوع است و بسیاری از آنها به اسلام شیعه، مسیحیت، زرتشتی و یهودیت پایبند هستند. این تنوع منجر به تکامل موسیقی و سایر اشکال هنری شده است که منحصر به این منطقه است. این استان نقشی حیاتی در تاریخ ایران به ویژه در دوران امپراتوری مادها و هخامنشی داشته است.
بختیاری ها دارای سنت غنی موسیقایی هستند که شامل سازهای مختلف موسیقی مانند سورنا، دوزاله و دوهل می شود. موسیقی آنها اغلب با سبک زندگی عشایری و عشق آنها به طبیعت همراه است. بختیاری ها نیز سبک رقص منحصر به فردی دارند که شامل حرکات زیبا و حرکت پا است. استان چهارمحال و بختیاری دارای سنت های هنری طولانی است. یکی از مشهورترین هنرهای این منطقه، قالی بختیاری است. این فرش ها به دلیل طرح های پیچیده و رنگ های پر جنب و جوش معروف هستند. آن ها با استفاده از پشم مرغوب و رنگ های طبیعی ساخته می شوند. قالیهای بختیاری بسیار مورد توجه کلکسیونرها هستند و جزء ضروری میراث فرهنگی ایران محسوب میشوند. یکی دیگر از هنرهای معروف این منطقه سفالگری است. بختیاریها قرنهاست که سفالسازی میکنند و آثارشان بهخاطر طرحهای پیچیده و زیباییهای ظریفش مشهور است. سفال بختیاری اغلب برای مصارف تزئینی یا به عنوان ابزار کاربردی برای پخت و پز و غذا خوردن استفاده می شود. یکی دیگر از جنبه های فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری، غذاهای لذیذ آن است. گردشگری نیز بخش مهمی از اقتصاد استان چهارمحال و بختیاری است.
هنر و معماری نفیس زنجان گواهی بر میراث فرهنگی غنی این منطقه است. بنای اصلی شهر، مسجد جامع زنجان است که قدمت آن به دوران سلجوقیان برمیگردد و شاهکاری از معماری اسلامی است. طراحی منحصر به فرد مسجد و کاشی کاری های پیچیده آن را در فهرست میراث جهانی یونسکو به ارمغان آورده است. یکی دیگر از ویژگی های معماری باشکوه این شهر، رختشوی خانه است، رختشویخانه سنتی که زمانی برای شستن و خشک کردن لباس ها استفاده می شد. این بنای تاریخی به شکوه سابق خود بازسازی شده و اکنون به عنوان مرکز فرهنگی و موزه عمل می کند. تاریخچه استان زنجان به دوران باستان باز می گردد، زمانی که بخشی از امپراتوری هخامنشیان بود، امپراتوری وسیع ایرانی که سه قاره را در بر می گرفت. زنجان در دوران ساسانیان به عنوان یک راه مواصلاتی حیاتی از دریای خزر به آسیای مرکزی بوده و مرکز تجارت و بازرگانی بوده است. در قرن هشتم، پس از حمله اعراب، منطقه عمدتاً اسلامی شد و معماری و فرهنگ آن به شدت تحت تأثیر هنر و ادبیات اسلامی قرار گرفت. زنجان در طول قرنها مرکز مهم مقاومت در برابر تهاجمات بیگانگان بود و نقش مهمی در انقلاب مشروطیت ایران داشت.
اقتصاد استان تحت سلطه بخش های مختلف از جمله کشاورزی، صنعت و خدمات است. کشاورزی یکی از منابع اولیه درآمد مردم ساکن در مناطق روستایی استان است. گندم، جو و سایر غلات معمولاً همراه با میوه هایی مانند سیب و انگور رشد می کنند. شهر کرج قطب کشاورزی پیشرو است و به دلیل محصولات کشاورزی باکیفیت خود شناخته شده است. بخش صنعتی استان در شهرستان کرج متمرکز است و از ویژگی های آن صنایع نساجی، فرآوری مواد غذایی و تولید فرآورده های دارویی است. علاوه بر این، قرار گرفتن استان بین دریای خزر و تهران، فرصتی برای تجارت و بازرگانی است. این استان دارای گالری های هنری، موزه ها و نمایشگاه های متعددی است که هنر و صنایع دستی ایرانی را به نمایش می گذارد. این هنرها و صنایع دستی شامل کاشی و سرامیک، قالی بافی، سفالگری و فلزکاری و غیره است. استان البرز دارای میراث فرهنگی غنی است که قرون متمادی را در بر می گیرد. فرهنگ این استان توسط اقوام مختلف ساکن در آن از جمله فارس ها، کردها، آذری ها و تالشی ها شکل گرفته است. بسیاری از اماکن تاریخی و فرهنگی مانند کاخها، باغها و موزهها در این استان قرار دارند.
استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران قرار دارد و از شمال غربی با ترکیه و از شمال با جمهوری آذربایجان همسایه است. مرکز این استان ارومیه است که بزرگترین شهر منطقه نیز می باشد. ارومیه با قرار گرفتن در ضلع غربی دریاچه ارومیه از مزیت های استراتژیک متعددی با مجاورت با مرزهای کشورهای همجوار جغرافیایی مانند ترکیه، عراق و آذربایجان برخوردار است. تاریخ آذربایجان غربی به 4000 سال قبل از میلاد برمی گردد که آثار کشف شده در نزدیکی دریاچه ارومیه نشان می دهد. این منطقه توسط سلسله های مختلفی از جمله آشوری ها، مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان اداره می شد. نام فعلی این استان آذربایجان غربی به این دلیل است که زمانی بخشی از آذربایجان بوده است، منطقه ای تاریخی که سراسر ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان را در بر می گرفته است. فرهنگ اجتماعی استان آذربایجان غربی متنوع است و نشان دهنده اقوام و فرهنگ های مختلف است. جمعیت این استان از نظر مذهبی متنوع است و اسلام، مسیحیت و یهودیت از مهمترین ادیان آن هستند. هنجارها و رویه های اجتماعی آذربایجان غربی متاثر از تاریخ و فرهنگ آن است.
ساختار اجتماعی آذربایجان شرقی به شدت متاثر از سنت های اسلامی است و مذهب نقشی تعیین کننده در زندگی روزمره دارد. جامعه این استان به محافظه کاری با رعایت دقیق آداب و ارزش های اسلامی معروف است. موقعیت استراتژیک این استان در نزدیکی ترکیه و ارمنستان آن را به یک مرکز حمل و نقل ضروری تبدیل کرده است و جاده ها و راه آهن های زیادی از این منطقه می گذرند. مرزهای استان با آذربایجان و نخجوان نیز اهمیت این استان را در زمینه تجارت و بازرگانی افزایش داده است. امروزه دولت ایران در حال سرمایه گذاری قابل توجهی در منطقه آذربایجان شرقی برای ارتقای توسعه پایدار است. منابع طبیعی منطقه از جمله خاک حاصلخیز، ذخایر معدنی و منابع آب می تواند برای ایجاد فرصت های شغلی و رونق اقتصاد محلی مورد استفاده قرار گیرد. ارتقای توسعه پایدار در استان آذربایجان شرقی با هدف تامین نیازهای حال حاضر بدون به خطر انداختن توانایی نسل های آینده در تامین نیازهای خود انجام می شود.
شهر قزوین دارای چندین مکان تاریخی مهم از جمله مجموعه بازار تاریخی قزوین است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. این بازار دارای بناهای معمارانه، مساجد و مدارس مهم دوره قاجار است و مرکز مهم تجارت و بازرگانی منطقه بوده است. از دیگر اماکن تاریخی مهم قزوین کاخ چهل ستون است که در دوره صفویه ساخته شده و به معماری و طراحی شهرت دارد و قلعه الموت که در قرون 11 و 12 به عنوان سنگر فرقه اسماعیلیه عمل می کرد. استان قزوین نیز قطب مهم هنری است و صنایع دستی سنتی آن نقش مهمی در میراث فرهنگی این منطقه داشته است. ویژگی هنر ایرانی ترکیب منحصر به فرد آن از تأثیرات اسلامی و ایرانی است که منجر به نقوش و طرح های پیچیده ای می شود که در همه چیز از معماری گرفته تا منسوجات یافت می شود. یکی از مهمترین سبکهای هنر ایرانی، سبک قزوین نام دارد که در قرن چهاردهم میلادی شکل گرفت و با نقوش پیچیده و رنگهای زنده آن مشخص میشود. این استان همچنین دارای چندین موزه و گالری است که آثار هنرمندان معاصر ایران را به نمایش می گذارد.
یکی دیگر از جنبه های قابل توجه فرهنگ استان لرستان، سنت های رقص آن است. مردم لرستان عاشق رقص هستند و از رقص های سنتی آنها می توان به سرپلی، چوب بازی و کوهی اشاره کرد. بیشتر این رقص ها در مراسم عروسی و سایر رویدادهای اجتماعی اجرا می شود و با آلات موسیقی محلی مانند دف (نوعی طبل)، کمانچه (یک ساز زهی) و نی (نوعی فلوت) همراه است. این سنت های رقص از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است و هنوز هم در استان ارزش زیادی دارد. استان لرستان خانه هنرمندان با استعداد بسیاری است که سهم زیادی در چشم انداز هنری ایران داشته اند. این استان به دلیل فلزکاری عالی خود شناخته شده است و مس رایج ترین ماده مورد استفاده در آن است. صنعتگران محلی از تکنیک های سنتی برای ایجاد طرح های پیچیده بر روی صفحات مسی استفاده می کنند که اغلب به عنوان قطعات تزئینی در خانه ها و مکان های عمومی استفاده می شود. ظروف مسی تولید شده در لرستان از کیفیت بالایی برخوردار است که جایگاه خود را به عنوان یکی از صنایع دستی ملی ایران به خود اختصاص داده است. رشته کوه زاگرس که از استان می گذرد سرشار از منابع معدنی مانند سنگ آهن، مس و سرب است.
از نظر اقتصادی، فعالیت اقتصادی استان گلستان بر پایه کشاورزی، گردشگری و تجارت است. این استان دارای زمین های کشاورزی حاصلخیز است که امکان فعالیت های کشاورزی مانند گندم، برنج، میوه ها و سبزیجات و غیره را فراهم می کند. این استان همچنین دارای بخش گردشگری توسعهیافتهای است که از ویژگیهای طبیعی و فرهنگی استان مانند پارک ملی گلستان، جنگلهای ناهارخوران و سنت اسبسواری ترکمن حمایت میشود. علاوه بر این، موقعیت استراتژیک این استان بین دریای خزر و ترکمنستان و همچنین نزدیکی آن به سایر کشورهای آسیای مرکزی، آن را به یک قطب تجاری مهم برای ایران تبدیل کرده است. استان گلستان دارای مزیت های رقابتی مختلفی است که می تواند به پیشرفت معاصر ایران به سمت توسعه پایدار کمک کند. به عنوان مثال، بخش کشاورزی استان، با حمایت از زمین های حاصلخیز و تامین آب کافی، می تواند کمک قابل توجهی به امنیت غذایی و خودکفایی ایران کند. علاوه بر این، نشانه های طبیعی و فرهنگی متنوع استان می تواند به عنوان یک مقصد گردشگری به بازار عرضه شود و به توسعه بخش گردشگری کمک کند.